Πάνδημος, Αντώνιος

(17ος αι.). Λυρικός ποιητής από την Κρήτη στα τελευταία χρόνια της ενετοκρατίας και στα πρώτα της τουρκοκρατίας στην πατρίδα του. Μερικοί τον ονομάζουν Πανδίνο. Το 1619, όταν σπούδαζε στην Πάντοβα, έγιναν στο Ρέθυμνο οι γάμοι της Καλιέργας ή Καικιλίας, κόρης του Ιωάννη Καλιέργου, με τον Ενετόκρητα πατρίκιο Φραγκίσκο Κουερίνη. Για τους γάμους αυτούς, ο 18χρονος τότε Π. έγραψε βουκολικό δράμα, με υπόθεση που άντλησε από την αρχαία κρητική μυθολογία, τη θυσία μιας παρθένας της Κνωσού στον Μινώταυρο για να εξευμενιστεί ο Ποσειδώνας. Στο δράμα αυτό, ο Π. θρηνεί την υποδούλωση της Κρήτης και επικαλείται τη βοήθεια του Δία για να την απαλλάξει από το βενετσιάνικο λιοντάρι. Σε μερικά μάλιστα σημεία του δράματος διαφαίνεται η ύπαρξη τρυφερού αισθήματος του ποιητή προς την Καλιέργα, που διαψεύστηκε από τον γάμο της. Το δράμα τιτλοφορείται Fede Amozosa (= Ερωτική πίστη). Χαρακτηριστικό είναι το έργο που εμπνεύστηκε ο Ιταλός ζωγράφος Φραντσέσκο Βαλέζιο από το δράμα του Π. Σε αυτό εικονίζεται ο Δίας, καβαλάρης σε αετό, να κατεβαίνει στον Ψηλορείτη (Ίδη) ανάμεσα σε κεραυνούς, για να διώξει τους κατακτητές του νησιού και να τους δωρίσει την ελευθερία και την ποίηση. Ο Π. χρησιμοποιούσε στην Ιταλία το ψευδώνυμο Ιόλαος και είχε οικόσημο με τον φοίνικα που ξαναγεννάται. Συμφοιτητές του –Βενετσιάνοι και Κρητικοί–, συνέταξαν γι» αυτόν ένα επίγραμμα, στο οποίο λένε ότι είχε «μεγάλη ψυχή σε μικρό στήθος και ώριμη σκέψη σε νεανική ηλικία». Το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης του οράματος του Αντ. Πάνδημου (Βενετία, 1620).